اما چه تعریفی از نرخ بدون ریسک وجود دارد؟ صرفا همین که بانک نرخی را به عنوان سپرده اعلام کند و یا اینکه دولت اوراقی را با نرخی منتشر کند می توان به بدون ریسک بودن آنها اعتماد کرد؟

مطمینا پاسخ به شرایط اقتصادی یک کشور بستگی دارد. شاید بتوان نرخ سپرده بانکی و بازدهی اوراق دولتی در آمریکا، استرالیا، کره، ژاپن، آلمان و سایر قدرت های اقتصادی را بدون ریسک تلقی کرد اما اگر در اقتصادهای جهان سومی نرخ بدون ریسک مشابه آنچه در اقتصادهای پیشرفته است تعریف شود کمی ساده انگاری است.

برهم ریختگی بودجه دولت ها، سیستم ناکارای بانکی بر توانایی عمل به تعهدات موثر خواهد بود که می توان آن را ریسک نکول قلمداد کرد. متاسفانه به دلیل تحریم موسسات رتبه بندی، ایران را زیاد مورد توجه بررسی های خود قرار نمی دهند اما به صورت شهودی می توان این انتظار را داشت که اوراق دولتی در ایران همراه با ریسک نکول هستند و هرچند که دولت ها برای جلوگیری از نکول دست به چاپ پول و اضافه برداشت ها خواهند زد اما این اصل قضیه را از بین نخواهد برد.

در چنین شرایطی بازار دارایی های ریسکی باید تاوان ریسک دارایی های به ظاهر بدون ریسک را بدهند. به عبارتی در حالت ساده اگر فرض کنیم نرخ به ظاهر بدون ریسک عرف ۲۰٪ و صرف ریسک بازار سهام ۱۲٪ است، نرخ بازده مورد نظر سرمایه گذار و آن نرخی که قرار است مبنای ارزشیابی سهام باشد ۳۲٪ می باشد. اما نرخ ۲۰٪ بدون ریسک واقعا بدون ریسک است؟

ظاهرا بله اما در واقعیت خیر‌. شاید استدلال عده ای این باشد که این اوراق دولتی هیچگاه نکول نکرده است لذا ریسک نکول معنی ندارد، چنین استدلالی مشابه این است بگوییم هیچگاه تصادف نکرده ایم و نخواهیم کرد ! پس اگر مطمین هستیم چرا اقدام به بیمه کردن خودرو می کنیم؟ اگر استدلال بدون ریسک بودن نرخ های بدون ریسک در اقتصادهای دنیا صحیح باشد پس موسسات رتبه بندی باید قرضه همه کشورها را در یک سطح قرار دهند  و صرف نکول وجود نداشته باشد.

پس نرخ های بدون ریسک در ایران، توام با ریسک است و دارایی های ریسکی تاوان آنها را می دهند. در یک نمونه ساده بارها شنیده ایم که گفته می شود اوراق نرخ ۲۰٪ دارد و عکس آن را مشابه پی بر ای بازار می دانند (هرچند به لحاظ فنی این تفسیر جای بحث دارد اما با این حال مبنایی برای مقایسه بازار اوراق، سپرده بانکی با بازار سرمایه است). در صورت تعدیل ریسک های مربوط به اوراق و حتی نرخ های سپرده (حذف بخشی از بازدهی آنها که به جهت پوشش ریسک ها اعطا شده) نرخ های مبنای ارزشیابی کاسته شده و بر ارزش دارایی های ریسکی افزوده خواهد شد. توضیحات ارائه شده صرفا از بابت اثرات نرخ بدون ریسک بر نرخ بازده مورد نظر دارایی های ریسکی است.